De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt veel te rigide toezicht op hypotheekverstrekkers en –adviseurs.

Dat zei voorzitter Ger Hukker van de Nederlandse Vereniging van Makelaars
(NVM) vanochtend tijdens de presentatie in Amsterdam van de
woningmarktcijfers over het derde kwartaal. “De toezichthouder heeft nooit
toezicht gehouden. Nu zij dat wel doet, is het toezicht spastisch.”

Hukker heeft geen goed woord over voor de boete die de AFM onlangs uitdeelde
aan de Rabobank voor overcreditering. De bank heeft volgens de
toezichthouder hypotheken verstrekt aan kopers die deze helemaal niet kunnen
betalen. “Het effect van het strenge optreden van de AFM is dat banken en
hypotheekadviseurs onnodig erg terughoudend worden.”

Het optreden van de AFM tegen overcreditering bij hypotheken treft volgens
Hukker vooral senioren en jonge mensen met een hoge opleiding.
“Gepensioneerden en carrièremakers, bijvoorbeeld een pas afgestudeerde arts,
kunnen door de AFM niet meer de hypotheek krijgen die zij graag zouden
willen hebben. Terwijl dat geen enkel probleem is.”

Gedragscode
Banken moeten zich bij het verstrekken van hypotheken aan een gedragscode
houden. Wijken zij hiervan af, dan moeten zij dat toelichten. Voor de
financiële crisis was dat volgens Hukker geen probleem. Banken en
hypotheekadviseurs voegden een korte toelichting aan het dossier toe en het
geld kon worden overgemaakt.

“De AFM keurt nu alle de hypotheken met een toelichting af”, stelt Hukker.
Terwijl iemand die net als arts is afgestudeerd op basis van zijn
carrièreperspectief volgens de NVM-voorzitter zonder problemen een hogere
hypotheek zou moeten kunnen krijgen dan hij op basis van zijn huidige
inkomen zou kunnen betalen. “Dat is toch heel wat anders dan iemand die bij
veertien werkgevers in dienst is geweest en net een jaar een nieuwe baan
heeft.”

Gepensioneerden die het geld dat vast zit in hun huis willen gebruiken voor
hun oude dag, lopen volgens Hukker ook tegen het veel te strenge toezicht
van de AFM aan. In zo’n geval wordt een hypotheek afgesloten op het huis,
dat dan al volledig is afgelost. Het geld wordt vervolgens in maandelijkse
periodieken uitgekeerd via een levensverzekering of een bankspaarrekening.
“De AFM toetst de hoogte van de hypotheek aan het inkomen, een AOW-uitkering
en een klein pensioentje bijvoorbeeld, en komt dan tot de conclusie dat er
sprake is van overcreditering. Terwijl deze constructies heel vaak worden
toegepast.”

Dialoog
Hukker roept de AFM op om een dialoog aan te gaan met de sector. “Er is
momenteel nauwelijks sprake van normaal contact. De AFM zegt: ‘Zo is het.’
En daarmee is de discussie afgelopen.”

De gesprekken tussen de sector en de toezichthouder moeten leiden tot meer
duidelijkheid over wat er precies in de toelichting moet staan van banken en
hypotheekadviseurs op het moment dat zij afwijken van de gedragscode. “Dat
deel van de code is door het gebrek aan toezicht nooit uitgewerkt. Het zou
goed zijn als dat wel zou gebeuren, want dan is voor banken en
hypotheekadviseurs in ieder geval duidelijk waar zij aan toe zijn.”

Hukker roept de AFM verder op om zich meer in te leven in de consument. De
NVM-voorzitter maakt zich hierbij met name zorgen over gepensioneerden die
hun huis op willen eten. “Nu de hoogte van het pensioen niet meer zeker is,
zijn senioren met een laag inkomen extra kwetsbaar. Zij zullen hun kapitaal,
dat vast zit in de woning, voor hun oude dag willen gebruiken.”

Ergste gevallen
De AFM heeft met het strenge toezicht wel de ergste gevallen uit de markt
gehaald, zo benadrukt Hukker. “Er waren misstanden bij buitenlandse banken
en de DSB Bank bijvoorbeeld. Het strenge toezicht heeft de excessen er uit
gehaald. ‘Hoera’, zou ik zeggen. Want dat is goed.” Maar alle hypotheken met
een toelichting verbieden, zoals de AFM nu doet, is volgens Hukker niet
nodig.

Hukker: “Uit onderzoek dat wij vorig jaar zelf hebben uitgevoerd bleek dat één
op de drie hypotheken een ‘explain dossier’ had. De helft van die hypotheken
zijn ten onrechte verstrekt.”

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl